Παιδική σεξουαλικότητα και ο ρόλος των γονέων

• Πώς εκδηλώνεται η σεξουαλικότητα των παιδιών; Τι αλλάζει με την ανάπτυξη;

Η σεξουαλικότητα ενυπάρχει στον άνθρωπο και εκδηλώνεται ήδη από τη βρεφική ηλικία. Το βρέφος νιώθει απόλαυση μέσα από τη διέγερση ερωτογενών ζωνών, αρχικά του στόματος (π.χ. θηλασμός) και μετέπειτα του πρωκτού. Στα αγόρια ενδείξεις στύσης παρατηρούνται ήδη από τον πρώτο χρόνο κατά την ημερήσια φροντίδα που παρέχει η μητέρα στο βρέφος.

Μετά το δεύτερο χρόνο, κατά την προσχολική και νηπιακή ηλικία τα παιδιά έχουν σωματικές εκφράσεις της σεξουαλικότητας μέσα από τον αυνανισμό, τον πειραματισμό με άλλα παιδιά ή παρουσιάζουν ηδονοβλεπτικές τάσεις και τάσεις επιδειξιμανίας. Όλα τα παραπάνω θεωρούνται φυσιολογικές εκδηλώσεις των σεξουαλικών ενορμήσεων των παιδιών που μέχρι αυτή την ηλικία είναι περισσότερο ασυνείδητες και δεν προσομοιάζουν στη σεξουαλικότητα των ενηλίκων. Μετά τα δύο χρόνια τα παιδιά αρχίζουν να παρατηρούν το σώμα τους και τις διαφορές των δυο φύλων και να θέτουν σχετικά ερωτήματα, καθώς και να διατυπώνουν απορίες σχετικά με το σεξ και την τεκνοποίηση. Αυτή την περίοδο τα παιδιά περνούν την οιδιποδειακή φάση, όπου εκδηλώνουν ρομαντικό ενδιαφέρον για το γονέα του άλλου φύλου και ανταγωνισμό προς το γονέα του ίδιου φύλλου. Η φάση αυτή θα τελειώσει προς το τέλος της νηπιακής ηλικίας, όταν το παιδί ολοκληρώσει την δόμηση της ταυτότητας του φύλου.

Στη σχολική ηλικία η σεξουαλικότητα μπαίνει σε ύπνωση και έτσι το παιδί μπορεί να επενδύσει την ενέργειά του στη γνώση, τις σχέσεις με τους συνομηλίκους και άλλα εξωσχολικά ενδιαφέροντα.

Τα σεξουαλικά ένστικτα και οι ενορμήσεις θα αναβιώσουν κατά την εφηβεία, κατά την οποία θα συμβούν σημαντικότατες βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές. Η ενασχόληση με το σώμα και το ενδιαφέρον για το άλλο φύλο είναι πια συνειδητά και η σεξουαλικότητα αρχίζει να προσιδιάζει σε αυτή των ενηλίκων.

• Ποιος ο ρόλος των γονέων; Πώς μπορούν να μιλήσουν στα παιδιά; Ποια στάση πρέπει να κρατήσουν;

Οι εκδηλώσεις της σεξουαλικότητας των παιδιών αλλά και οι απορίες που θέτουν, συχνά φέρνουν τους γονείς σε αμηχανία, τους προκαλούν ντροπή, τους φέρνουν αντιμέτωπους με τη δική τους σεξουαλικότητα, τους προκαλούν φόβο μήπως πουν ή κάνουν κάτι λάθος, και απορία σε σχέση με το τι πρέπει να πουν στα παιδιά, ποιος είναι ο καταλληλότερος τρόπος να δώσουν εξηγήσεις, πότε είναι η καταλληλότερη εποχή και εάν τα παιδιά θα είναι σε θέση να κατανοήσουν τις εξηγήσεις που θα τους δώσουν. Έτσι, συχνά μένουν αμέτοχοι, ενοχοποιούν τα παιδιά ή έχουν έντονες αντιδράσεις.
Ωστόσο, είναι σημαντικό οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά σχετικά με το σεξ και να απαντήσουν σε όλες τους τις απορίες. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών θα τα επηρεάσει στη μετέπειτα ζωή τους.

• Ο γονιός μπορεί να έχει στο νου του τα εξής:

-Μιλάω απλά, ειλικρινά και ξεκάθαρα στο παιδί μου, χωρίς υπεκφυγές για ό,τι το απασχολεί.
-Ακούω και σέβομαι τις σκέψεις του παιδιού και οι ερωτήσεις του θα με οδηγήσουν για το τι και πόσα πρέπει να του πω.
-Του εξηγώ πώς η σεξουαλικότητα είναι κάτι φυσιολογικό, πώς υπάρχει σε όλους και είναι κάτι που δίνει απόλαυση. Ωστόσο, είναι μια προσωπική υπόθεση!
-Σέβομαι το σώμα του παιδιού μου και ενισχύω την αυτονόμησή του.

Ενδεικτική βιβλιογραφία
Γραμμή Σύνδεσμος (2007). Πώς να μιλήσετε σε ένα παιδί για…. Εκδόσεις ΚΟΑΝ.
Dolto F. (1993). Μεγαλώστε σωστά το παιδί σας. Από τη γέννηση του μέχρι την εφηβεία. Τόμος 1. Εκδόσεις Γιαλλέλη.
Παρασκευόπουλος Ι. Εξελικτική Ψυχολογία: Η ψυχική ζωή από τη σύλληψη ως την ενηλικίωση. Τόμος 2.